Елімізде барлық аудан, ауыл әкімдерінің біліктілігін арттыруға және олардың жаңа тәжірбие жинақтауына бағытталған арнайы қайта даярлау курстары басталды.

Осы орайда, біз бағдарламаның өзектілігі мен өңірлерді әділ әрі тиімді басқару принциптері жөнінде Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің төрағасы Дархан Жазықбаймен әңгімелескен едік.

– Қазір елімізде мемлекеттік басқарудың сапасын арттыруға көп көңіл бөлінуде. Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметке Мемлекеттік қызмет істері агент­ті­гі­мен бірлесіп әкімдердің біліктілігін арттыру жұмысын іске ас­ыруды тапсырды. Дархан Медеғалиұлы, сіздіңше әкімдерді қайта даяралудың мәні не, өзекті­лігі қандай?

– Алдымен әкімдердің білік­тілігін арттыру мәселесінің қазіргі  өзектілігіне тоқталайын. Биыл жылдың басында Дүние­жүзілік экономикалық форум­ның сарапшылары «Болашақ жұмыс орындары» деген тақыр­ып­та баяндама жариялады. Жүр­­гізілген зерттеу қорытынды­сында жұмыс берушілер алдағы жылдарда өз­дері­нің қызметкер­леріне қажетті – анали­тикалық ойлау, тұрақтылық, икемділік, көшбасшылық және әлеуметтік ықпал, креативті ойлау, моти­вация және жауап­кер­шілік сын­ды негізгі бес дағдының болу­ын маңызды деп көрсеткен. Ал сау­алнамаға қатысқан жұмыс беруші ком­паниялардың 62 пайы­зы жасанды интел­лектпен жұмыс істеу қабілеті бар адам­дарды қызметке алуға мүдделі деп есептеген. Сон­дықтан олар мамандарды қайта даяр­лау, оқыту арқылы заман талабына жауап беруге болатынын айтады.

Демек, біріншіден білім беру үздіксіз жүретін процесс, сон­дық­тан білім заманға сай өзгер­іп, жаңарып отыруы заңдылық. Мәселен, осыдан он жыл бұрын алған білім,  қазіргі ғылыми-тех­нологиялық про­грестің қарқын­ды дамуына байланысты жаңа заман талаптарына жауап бере алмауы да ықтимал. Осыған орай заман көшіне ілесу үшін білімді үздіксіз жетілдіріп отыру маңызды. Әрине, қазір ақпарат көп, бұл ретте америкалық футу­ролог Джон Нейсбиттің «Біз білімге тарығып, ақпаратқа тұн­шығып барамыз» деген сөзі ойы­ма оралып отыр. Яғни, біл­ім­ді жетілдіру барысында қазіргі заманның ғылыми-техникалық жетістіктерін тиімді пайдалану заман талабы. Екіншіден, өзіңіз­ге мәлім, ауыл әкімдерін сайлау 2021 жылдан бас­талды. Бұл еліміздегі мемлекеттік басқару ісіндегі жаңа жүйеге айналды. Ауыл әкімі­не сайлануға Консти­ту­цияға сәйкес, Қазақ­стан аза­мат­тары түсе алады. Мем­лекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа Жолдауында «Азаматтар­дың соңғы жылдар­да­­ғы тағы бір талабы – әкім­дерді тікелей сайлау жүйесін енгізу. Бұл талап та орындалды... Халық өзі таң­даған әкімдердің құрамы едәуір жаңарды» деген болатын. Сайланған әкімдердің ішінде ел арасынан шыққан, бұрын мек­тепте ұстаз болған, жеке кәсіпте жүрген түрлі саланың маман­дары бар. Ауыл әкімдерінің шамамен 40%-ның (919 әкім) атқарып жатқан лауазымдағы мерзімі екі жылдан да аспайды. Сәйкесінше, 213 әкімнің жалпы мемлекеттік қызметтегі тәжіри­бесі екі жылдан аз.

Ал кейбір ақпарат ресурс­тарында әкімдерді оқытудың қажеті қанша, олар­дың білімі жеткіліксіз болса неге сайланды деген пікірлер айтылып жүр. Осы ретте мемлекет халық таң­дауымен санасатынын айту орынды. Демек, бұл сайлаушы­лардың сеніміне ие болып, таңдалған әкімдерге мемлекет тар­ап­ынан жасалған қолдау екенін ұмытпаған жөн. Себебі сайлан­ған әкімдердің мемлекеттік бас­қару, жергілікті өзін-өзі басқару ісінде, салық кодексі мен төр­тін­ші деңгейдегі бюджетті тиімді игеру мен басқару, мемлекеттік сатып алу, инвестициялық жо­ба­ларды тарту және өзге де көп­теген салалық бағыттардан тә­жіри­бесін шыңдап, арнайы құзы­р­етін арттыру керек. Себебі аталған салалар бойынша жет­кілікті деңгейдегі құзыреттер­дің болмауы мүмкін. Осыған байла­н­ысты халық өз таңдауын жасағандықтан, мем­лекет сайланған әкімдердің білімін жетіл­­діру мен тиімділігін арттыруға қолдау көр­сетуді басты міндеттердің бірі ретінде қарастыратынын түс­ін­уіміз қажет. Үшін­шіден, әкімд­ердің біліктілігін арттыру Ме­м­ле­кеттік қызмет істері агент­­ті­гінің үйлестіруімен және Президент жанындағы Мемле­кеттік басқару академиясының ұйымдастыруымен жүзеге асыр­ылу­да. Әкімдерді қайта даярлау­ға «AМАNAT» пар­тиясы да қа­тыс­ып отыр. Бұл бағдарлама бар­лық деңгейде сайланған аудан, аудандық маңызы бар қалалардың, ауылдардың, кент­тердің және ауылдық округтер­дің әкімдеріне арналған.

Оқытудың негізгі мақсаты – әкімдердің кәсіби құзыреттілігін арттыру, басқару­шылық дағды­ларын дамыту және жергілікті басқарудың тиімділігін арттыру. Оларға заманауи басқару әдіс­терін меңгеру, жергілікті тұрғын­дардың қажеттіліктерін тиімді шешу және өңірді дамытуға ба­ғыт­талған қажетті білім мен дағ­дылар беріледі. Әкімдерді оқыту бағдарламасы интерак­тивті форматта жүргізіледі, ол практикалық тапсырмалар, стра­тегиялық жоспарлау бойын­ша тренингтерді қамтиды. Осы­лайша, олар теориялық білімді нақты жұмысында қолдануға мүмкіндік алады. Бір сөзбен айт­қанда, бағдарламаның басты мақсаты – жергілікті басқару тиім­ділігін арттыру, ауыл халқы­ның әл-ауқатын жақсарту және әкімдердің қазіргі заманғы басқару­шылық құзыреттерін дамыту.

– Бағдарлама аясында қанша әкімді оқыту жоспарланған және олардың біліктілік деңгейінің қан­шалықты артқаны қалай бағаланады?

– Бағдарлама аясында сай­лан­ған бар­лық аудан, аудандық маңызы бар қалалардың, ауыл­дардың, кенттердің және ауыл­дық округтердің әкімдері оқы­ту­­дан өтеді. 

2025 жылғы ақпандағы жағ­дай бойынша 1 901 ауыл әкімі қайта даярлау курсынан өтуде. Ал еліміздегі ауыл әкімдерінің жалпы саны – 2 322. Бұл көрсет­кіштен бағ­д­арламаның кең ау­қым­да жүзеге асып жатқанын аңғаруға болады. Қайта даярлау  нәтижесінде әкімдердің құзы­рет­тері артып, жергілікті бас­қару­ды сапалы жаңа деңгейге көтеруге оң серпін береді деп сенеміз.

– Әкімдерге қандай заманауи басқару әдіс­тері мен технология­лар үйретіледі? Ол­ардың алған білімдері қызметтік міндеттерімен қалай ұштастырылады?

– Бағдарлама 240 академия­лық сағаттан тұрады. Оқыту 17 модуль бойынша өтеді, олардың әрқайсысы әкімдердің кәсіби және басқарушылық дағды­ларын дамытуға бағытталған. Себебі әкімдердің құзырет­тілігі мен білімі ауылдың экономика­лық және әлеуметтік дамуына тікелей ықпал етеді.

Біріншіден, әкімдер ауыл­дық бюджетті дұрыс жоспарлау­ды үйренсе, қаржыны тиімді жұмсап, әлеуметтік инфрақұры­лымды жақсарта алады. Екін­шіден, мем­лекеттік сатып алу мен салықтық түсім­дерді дұрыс басқару жергілікті эко­но­ми­каның тұрақты дамуына жол ашады. Үшіншіден, коммунал­дық меншікті тиімді басқару ауыл тұрғындарының өмір сүру жағдайын жақсартады. Мысалы, жол жөндеу, су жүйелерін ретке келтіру немесе мектеп, аурухана­ларға жағдай жасау мәселелері әкімнің басқарушылық қабілеті­не тікелей байланысты. Сондай-ақ қазір ауыл шаруашылығы цифр­лан­дырусыз алға баса ал­майды. Сондықтан озық технологияларды, жасанды интел­лек­­тіні пайдалана отырып, ауыл шаруа­шы­лығын дамытуда әкім­дер­ге жаңа тех­нологияларды енгізу бойынша нақты шешім­дер ұсынуға көмектеседі деген сенімдеміз.

– Бұл бағдарламаның қоры­тын­дысы нәтижесі қандай болады деп жоспарланған? Әкімдер алған білімдерін тәжірибеде қолдана ала ма?

– Әрине, бағдарлама тек теориямен шектелмейді. Оқу бары­сында әкімдер нақты жағ­дай­ларды модельдеу арқылы тәжірибелік дағдыларды қалып­тас­тырады. Курс соңында әрбір қатысушы өз ауылдық округінің экономикалық дамуы бойынша нақты бағдарламасын әзірлейді.

Бұл әкімдердің алған білім­дерін тікелей тәжірибеге ен­гіз­уіне мүмкіндік береді. Сондай-ақ Мемлекеттік басқару ака­­де­мия­сы әкімдердің қызметіне мониторинг жүргізіп, оқыту нәтижелерін саралап отырады.  Бұл тәсіл бағдарламаның тиім­ді­лігін арттырып, келешекте оны одан әрі жетілдіруге мүмкіндік береді.

– Алдағы уақытта әкімдердің біліктілігін арттыру бойынша қосымша қандай жоспарлар бар?

– Бұл жоба – мемлекеттік қызметті жетілдіру жолындағы маңызды қадам. Біз әкімдерді тұрақты түрде оқыту мен кәсіби тұрғыда дамыту механизмдерін жетілдіруді жалғастырамыз. Алдағы уақытта бағдарламаны кеңейтіп, оны жаңа бағыттармен тол­ықтырып одан әрі аудан әкім­дерін оқытуды жоспарлап отырмыз. Сондай-ақ жас әкім­дер үшін менторлық бағдарла­ма­ларды дамыту, тәжірибе алма­су алаңдарын құру және хал­ықаралық деңгейдегі үздік тәжіри­белерді енгізу жоспарымызда бар.

Біздің басты мақсатымыз – кәсіби, білікті және халыққа қыз­мет ететін әкімдер корпусын қалыптастыру. Мемлекет бас­шы­сының «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымда­масына сәйкес, жергілікті атқарушы органдар халықтың мұң-­мұқтажына жедел әрі сапа­лы жауап беруге қабілетті болуы тиіс.

– Әңгімеңізге рақмет!

дереккөз: aikyn.kz

Источник: Агентство Республики Казахстан по делам государственной службы